IPOH: Kerajaan Perak mahu kriteria bersesuaian membabitkan kredibiliti dan pengalaman sesebuah syarikat dalam mengurus tadbir pengeluaran hasil nadir bumi (REE) diambil kira dalam syor mewujudkan prosedur operasi standard (SOP) berhubung penguatkuasaan serta pengeluaran bahan mineral itu.
Menteri Besar, Datuk Seri Saarani Mohamad, berkata kriteria yang diperlukan antaranya termasuk tidak mahukan syarikat Sdn Bhd yang bermodalkan RM2 diberi kelulusan dan pengeluaran lesen bagi melombong REE menerusi SOP baharu perlombongan REE yang mahu dirangka.
Beliau berkata, perkara itu penting bagi menghindari unsur rasuah berhubung pemberian kelulusan dan pengeluaran lesen bagi melombong REE, seterusnya dapat mengelak ketirisan dan kegiatan kecurian mineral itu daripada berlaku.
Susulan itu, katanya, beliau menyambut baik, malah mengharapkan supaya syor Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) yang secara spesifik meminta diadakan SOP baharu berhubung perkara itu dengan mengambil kira kriteria bersesuaian terbabit.
"Sebarang langkah yang baik kepada negeri yang boleh mengelak berlaku ketirisan hasil dan memberi peluang orang ramai mencuri hasil bumi amat wajar dipersetujui memandangkan SOP yang ada ketika ini hanya menggariskan kaedah dan cara untuk mencari gali.
"Namun, sebelum buat SOP baharu itu, kita minta Kerajaan Pusat mewujudkan kriteria sesuai, bukan dengan mudahnya membenarkan 'syarikat dua ringgit' memohon masuk, itu tidak boleh.
"Sekurang-kurangnya syarikat itu mungkin kena ada seorang jurutera, ahli kimia, umpamanya. Jadi kalau mana-mana syarikat yang mahu masuk untuk menggali atau mengusahakan hasil REE ini, kita tak boleh mudah meluluskan, kecuali mereka ada sijil atau kriteria dipatuhi daripada SOP itu.
"Ini kerana ia membabitkan kerja cari gali, mengekstrak dan kemudian memproses bahan mineral itu yang perlu dibuat bersungguh-sungguh dan berintegriti kerana ia memandangkan soal keselamatan," katanya.
Terdahulu, Ketua Pesuruhjaya SPRM, Tan Sri Azam Baki dilapor berkata, pihaknya mendapati tiada SOP khusus untuk perlombongan REE, justeru mencadangkan kerajaan negeri menyediakan SOP bagi menjalankan aktiviti melombong REE bagi mengelak berlaku penyelewengan hasil REE, selain menutup ruang berlaku rasuah.
Pada September 2022, akhbar tempatan melaporkan empat syarikat dipercayai antara pemilik sembilan lot tanah di Hutan Simpan Kekal Bukit Cerakah (HSKBC), Selangor didakwa bakal mengambil untung atas angin jika kerajaan negeri Selangor membatalkan nyahwartanya yang dikeluarkan pada Mei 2022.
Dilapor, syarikat berkenaan dikenal pasti ditubuhkan dengan perkongsian modal RM2 sebelum dianugerahkan tanah kepada setiap daripadanya seperti diluluskan pada Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMKN) Selangor untuk dinyahwarta daripada hutan simpan.
Pada persidangan Dewan Undangan Negeri (DUN) Perak pada Disember 2023, Saarani berkata, keputusan Kerajaan Persekutuan tidak membenarkan hasil REE dieksport sebelum diproses di negara ini terlebih dulu dilihat mampu mengekang tindakan pengumpulan mineral itu secara haram.
